Skadarsko jezero je najveće na Balkanskom poluostrvu koje se, zavisno od vodostaja, rasprostire između 370 i 540 km2. Smešteno je u zetsko-skadarskoj kotlini, zadržavajući rekom Bojanom kontakt sa Jadranskim morem, od koga ga je u prošlosti odelio lanac visokih planina. Jezero je izuzetno bogato retkim vrstama riba, ptica, i vodenog bilja i na njemu se nalazi čak 50 ostrva sa mnogobrojnim utvrđenjima i manastirima, a čitav niz ostrvaca koja se protežu uz crnogorsku stranu obale poznata su još i kao Krajinski arhipelag.
Crnoj Gori pripadaju dve trećine jezera dok se jedna trećina nalazi na teritoriji Republike Albanije, a treba reći da je crnogorski deo jezera sa priobaljem 1983. godine proglašen za Nacionalni park. Mnogobrojni kulturno-istorijski spomenici: arheološka nalazišta, samostanski kompleksi i tvrđave, rašireni po čitavoj širini Skadarskog jezera, potvrđuju da je još u XIV i XV veku ovo područje bilo veoma bitan kulturni centar. Posebno valja podsetiti na stara nenaseljena i zapuštena ribarska naselja, smeštena na samoj obali Jezera, Radus, Krnjice, Poseljani, Karuc, u kojima se nekada stanovalo i živelo od ribarstva. Najreprezentativniju kulturno-istorijsku vrednost Nacionalnog parka karakterišu manastiri iz XIV i XV veka u vreme vladavine Balšića i Crnojevića i turske okupacije.
Samo jezero je tzv. kriptodepretsko, što znači da se neki delovi njegovog dna nalaze ispod nivoa mora. Takva mesta su nazvana sublakustrični izvori (oka), a ima ih oko 30. Najdublje je Radus sa dubinom od preko 60 metara, dok je prosečna dubina Jezera oko 6 metara. Njegove obale su razvedene i bogate brojnim zalivima, poluostrvima i rtovima, većinom močvarne, obrasle širokim pojasom trske, a kao veliko stanište vodenih ptica Ramsarskom konvencijom iz 1996. godine jezero je upisano u svetsku listu močvara od međunarodnog značaja.
U čitavom parku obitava oko 50 vrsta riba (najviše šaran, ukljeva i jegulja) i sisara, kao i brojni vodozemci, gmizavci i insekti, a na Jezeru živi, gnezdi se, zimuje ili preseljava preko 280 vrsta ptica (čitave kolonije pelikana, kormorana, čigri i čaplji udomilo se na ovom prostoru). Posmatranje ptica (tzv. Birdwatching) na Jezeru se organizuje iz čuna ili sa za to posebno izgrađenih platformi, a najbolji period za ovakvu vrstu špijunaže su zima i jesen, kada preko Skadarskog jezero preleću velika jata migracionih ptica.
Krstarenje Skadarskim jezerom pruža uživanje u prirodnim lepotama jezera, a u letnjim mesecima skrivene plaže i kupanje u sastavni su deo ove avanture, a postoji i mogućnost vožnje tradicionalnim drvenim čamcima – čunovima. Ljubiteljima rekreativnih aktivnosti, na raspolaganju su desetine kilometara označenih pešačkih staza, od onih malo zahtevnijih do teško prohodnih. Staze su uredno markirane i označene, pa ih posetioci mogu bez problema sami koristiti.
Pored pešačkih staza na prostoru Skadarskog jezera su uređene, markirane i označene 5 biciklističkih staza i 2 staze za planinski biciklizam. Neke od staza su duže i protežu se na relaciji Rijeka Crnojevića – Virpazar – Ckla ili Rijeka Crnojevića – Karuč pa čak i sve do Bara. Pomenuta Rijeka Crnojevića jedno je od najpoznatijih i najstarijih mesta tzv. Riječke nahije koja leži na istoimenoj reci a sa Karučkom i Dodoškom čini deltu Skadarskog jezera.
Ovo živopisno mesto na prvu loptu osvaja posetioce svojim ambijentom i relaksirajućom tišinom, a uživanje u poseti upotpunjuje bogata gastronomska ponuda autentičnih ribljih specijaliteta, tipičnih za ovaj kraj.
Napisao: Aleksandar Devetak
Foto: M. Bronzić