„Durmitor, Durmitore, Visoka planino, A Jeze…, a Jezera, Moja postojbino“… Verovatno se svi sećamo ovih stihova narodne pesme što smo je učili na časovima muzičkog obrazovanja u nekom od nižih razreda osnovne škole. Vremena su se promenila, pesma se negde još uvek uči, negde više ne, ali je zato Durmitor ostao na istom mestu, visok i lep. Treba naglasiti da isto ime, Durmitor, dele i planina i nacionalni park u Crnoj Gori, a ono potiče od keltskih reči koje znače „planina puna vode”.
Nacionalni park taj status nosi još od 1952. godine, smešten je na severozapadu Crne Gore i obuhvata osnovni masiv planine Durmitora sa kanjonima reka Tare, Drage i Sušice i gornji deo kanjonske doline Komarnice. Sva ova lepota koju je priroda stvorila na jednom mestu, nije ostala neprimećena, tako da su nacionalni park i reka Tara odlukom Međunarodnog odbora za Svetsku kulturnu i prirodnu baštinu, 1980. godine stavljeni na spisak lokacija od izuzetne vrednosti.
Najviši vrh na planini Durmitor je „Bobotov kuk“ koji se nalazi na nadmorskoj visini od 2523 metara, a dodatnu draž lepoti celog pejzaža daje čak 18 ledničkih jezera, nazvanih „Gorske oči“, na visini iznad 1500 metara iznad mora. Među njima je najveće i najprivlačnije „Crno jezero“, u čijoj se blizini nalaze i ništa manje impresivna, „Zmijinje jezero“, utonulo u vekovima staru jelovu šumu i „Barno jezero“, smešteno u sredini prostranog tresetišta, okruženo sa svih strana četinarskom šumom, a tu su nešto podalje i „Skrčka jezera“, okovana ledom i snegom sve do sredine jula, „Zeleni vir“ i „Modro jezero“ i uljuljkana usred nepreglednih livada Durmitora, „Đavolje“ i „Riblje jezero“. Veličanstvenosti čitave slike Durmitora doprinose i blistave vodene površine, prostrani šumski predeo koji ga okružuje i vrh Međeda, gorostasno uzdignut nad njim. Nacionalni park Durmitor poseduje značajan broj spomenika kulture od antičkog perioda do najnovijeg doba, a najupečatljiviji su ostaci nekadašnjih naselja i utvrđenja, mostovi i karaule, nekropole i samostanski kompleksi u dolini reke Tare.
Reka Tara i njene pritoke osim što su već svetski poznate kao najdublji kanjon u Evropi i destinacija avnturista zaljubljenih u rafting, mogu se pohvalititi i izuzetnom čistoćom i bogatsvom ribe u svojim vodama, naročito lososa, dok su šume širom Durmitora dom i smeđih medveda, vukova, divljih svinja, divljih mačka, divokoza, više vrsta orlova, tetrijeba i jarebica, no nisu opasni po lokalno stanovništvo i posetioce Durmitora, jer se nalaze u bezbedno ograđenim i jasno označenim predelima planine i parka.
Na već pomenutim pašnjacima duž podnožja Durmitora napasa se i stoka, od čijeg se mleka i mesa kasnije prave nadaleko čuveni specijaliteti ovoga kraja. Od mlečnih proizvoda su najviše zastupljeni: kajmak (ovčiji i kravlji), sirevi (prljo ili tvrdi), masni (puni), žetica, urda, buča, kiselo mleko, kisela surutka, grušavina, maslo, jomuža. Ljubitelji mesa neće ostati gladni na Durmitoru dok su tu jela poput lokalnih specijaliteta: kuvane jagnjetine na pari, (ispod sača, sa štirom, sa koprivom ili u mleku), jagnjeće džigarice u maramici (na žaru) ili suve govedine sa kiselim kupusom. Hleb se pravi i peče na razne načine: ječmeni (najzastupljenija žitarica na Durmitoru), ražani i pšenični (poseban specijalitet spremljen ispod sača). Kada se želi probati zaista nešto autentično, „durmitorsko“, onda u nekom od restorana valja naručiti Durmitorsku večeru (kuvani slani krompir – sa sirom i kajmakom), Kačamak (Pura), Masanicu (Popara), Cicvaru ili Priganice (uštipke), a svakako se prilikom obroka ne sme zaobići (ili barem kao suvenir poneti kući) ni čuveni Durmitorski med.
Napisao: Aleksandar Devetak